استخراج بیت‌کوین فرآیندی است که طی آن تراکنش‌های جدید در شبکه بیت‌کوین تأیید شده و به بلاک‌چین افزوده می‌شوند. این کار توسط افرادی انجام می‌شود که به آنها «ماینر» گفته می‌شود. ماینرها با استفاده از سخت‌افزارهای قدرتمند، معادلات رمزنگاری‌شده را حل می‌کنند تا یک بلاک جدید ایجاد شود. در ازای این فعالیت، شبکه به آنها پاداشی در قالب بیت‌کوین جدید می‌دهد. این کار باعث گردش و توزیع بیت‌کوین در شبکه و حفظ امنیت آن می‌شود.
فرآیند ماینینگ نه تنها تضمین می‌کند که شبکه بیت‌کوین قابل اعتماد و بدون تقلب باقی بماند، بلکه ساختار غیرمتمرکز و مستقل آن را هم حفظ می‌کند. برخلاف سیستم‌های مالی سنتی که تحت کنترل بانک‌ها و نهادهای مرکزی هستند، در بیت‌کوین تأیید تراکنش‌ها توسط هزاران ماینر مستقل در سراسر جهان انجام می‌شود. استخراج بیت‌کوین به نوعی ستون فقرات این ارز دیجیتال محسوب می‌شود؛ چرا که بدون آن، امکان تأیید تراکنش‌ها و عرضه‌ی واحدهای جدید وجود نخواهد داشت.
فراتر از تولید بیت‌کوین، فرآیند استخراج نقش اساسی در حفظ امنیت و عملکرد صحیح شبکه بیت‌کوین دارد. در این بخش، به دو نقش حیاتی ماینینگ پرداخته می‌شود.
ماینینگ تضمین می‌کند که فقط تراکنش‌های معتبر در شبکه ثبت شوند. هر تراکنش برای ورود به بلاک‌چین باید در قالب یک بلاک تأیید شود. ماینرها این تراکنش‌ها را جمع‌آوری کرده، در یک بلاک جدید قرار می‌دهند و پس از حل معادله هش، آن را به بلاک‌چین اضافه می‌کنند. این فرآیند باعث جلوگیری از حملاتی مانند «دوبار خرج‌کردن» و تقلب می‌شود.
همچنین، با پراکنده بودن قدرت ماینینگ بین هزاران فرد و سازمان در سراسر دنیا، ساختار بیت‌کوین غیرمتمرکز باقی می‌ماند. این به آن معناست که هیچ نهاد واحدی نمی‌تواند کنترل کامل شبکه را در دست بگیرد. همین ویژگی باعث شده بیت‌کوین در برابر سانسور و دستکاری مقاوم باشد.
استخراج تنها روش ایجاد بیت‌کوین‌های جدید است. در حال حاضر، ماینرها برای افزودن هر بلاک جدید، مقدار مشخصی بیت‌کوین به‌عنوان پاداش دریافت می‌کنند. این عدد هر چهار سال یک‌بار طی رویدادی به نام «هاوینگ» نصف می‌شود. به‌عنوان مثال، پاداش استخراج در ابتدا 50 بیت‌کوین بود و اکنون به 3.125 بیت‌کوین رسیده است.
هاوینگ با هدف محدود کردن عرضه بیت‌کوین طراحی شده تا از تورم جلوگیری کند و به‌نوعی باعث افزایش ارزش این دارایی دیجیتال در بلندمدت شود. بنابراین، استخراج نه‌تنها عامل امنیت و تأیید شبکه است، بلکه ابزار کنترلی عرضه نیز محسوب می‌شود.
استخراج بیت‌کوین یک فعالیت صرفاً سخت‌افزاری نیست؛ بلکه پشت آن یک الگوریتم رمزنگاری‌شده پیچیده وجود دارد که تمام عملکرد شبکه را مدیریت می‌کند.
بیت‌کوین از الگوریتم اجماع Proof of Work (اثبات کار) برای تأیید تراکنش‌ها استفاده می‌کند. در این الگوریتم، ماینرها باید یک مسئله ریاضی خاص را که به‌صورت تابع هش (SHA-256) تعریف شده حل کنند. این تابع هش مانند یک قفل دیجیتال است و ماینرها باید عددی (نانس) پیدا کنند که خروجی آن با شرایط خاصی مانند شروع با چند صفر همراه باشد.
این فرآیند محاسباتی نیاز به مصرف انرژی بالا و سخت‌افزار قدرتمند دارد. اما همین سختی کار باعث می‌شود که حمله به شبکه بسیار پرهزینه و تقریباً غیرممکن شود. تنها ماینری که زودتر از دیگران این معادله را حل کند، می‌تواند بلاک جدید را اضافه کرده و پاداش را دریافت کند.
نانس (Nonce) عددی است که ماینر به صورت مکرر تغییر می‌دهد و در هر بار آن را با محتوای بلاک ترکیب می‌کند تا هش نهایی تولید شود. اگر هش با شرایط موردنظر (مثلاً داشتن تعداد مشخصی صفر در ابتدای آن) مطابقت نداشته باشد، ماینر باید عدد نانس را عوض کند و دوباره امتحان کند. این کار هزاران یا میلیون‌ها بار در ثانیه انجام می‌شود.
وقتی یکی از ماینرها موفق به تولید هش معتبر می‌شود، بلاک جدید ساخته شده و به شبکه ارسال می‌شود. سایر نودها صحت آن را تأیید می‌کنند و بلاک به بلاک‌چین افزوده می‌شود. این فرآیند تا حد زیادی مبتنی بر شانس و توان پردازشی است؛ یعنی هرچه هش‌ریت دستگاه بالاتر باشد، احتمال موفقیت بیشتر خواهد بود.
برای استخراج مؤثر بیت‌کوین، انتخاب سخت‌افزار مناسب اهمیت حیاتی دارد. سه نوع اصلی سخت‌افزار در این حوزه مورد استفاده قرار می‌گیرند: CPU، GPU و ASIC. در سال‌های ابتدایی استخراج بیت‌کوین، پردازنده‌های مرکزی (CPU) کامپیوترهای خانگی برای این کار کافی بودند، اما با افزایش سختی شبکه، نیاز به قدرت پردازشی بالاتر، موجب ظهور کارت‌های گرافیک (GPU) و سپس دستگاه‌های تخصصی ASIC شد.
ارزان‌ترین نوع سخت‌افزار با مصرف برق کم، اما بازدهی بسیار پایین برای استخراج بیت‌کوین. امروزه استخراج با CPU عملاً غیراقتصادی است و تنها برای ارزهای جدید یا بسیار سبک کاربرد دارد.
گزینه‌ای میانه با توان محاسباتی نسبتاً خوب و قابل استفاده در استخراج برخی آلت‌کوین‌ها. گرچه برای بیت‌کوین بهینه نیست، اما در استخراج ارزهایی مانند اتریوم کاربرد بیشتری دارد. مزیت GPU در انعطاف‌پذیری و قابلیت استفاده برای امور گرافیکی یا بازی است.
قدرتمندترین و تخصصی‌ترین سخت‌افزار برای استخراج بیت‌کوین. این دستگاه‌ها فقط برای یک کار طراحی شده‌اند: حل معادلات هش بیت‌کوین. نمونه‌هایی مانند Antminer S19 Pro دارای قدرت هش بالا (تا 100 TH/s) هستند. ASICها گران‌قیمت‌اند، اما بهره‌وری بالا و بازگشت سرمایه سریع‌تری دارند.
با توجه به رقابت فشرده در شبکه بیت‌کوین، تنها دستگاه‌های ASIC در حال حاضر سودآور هستند. GPU و CPU در استخراج بیت‌کوین منسوخ شده‌اند و تنها برای آلت‌کوین‌ها پیشنهاد می‌شوند.
علاوه بر سخت‌افزار، نرم‌افزار استخراج نقش واسطه‌ای حیاتی میان ماینر و شبکه دارد. این نرم‌افزارها اطلاعات تراکنش را از استخر دریافت کرده، پردازش هش را آغاز می‌کنند و نتایج را به بلاک‌چین می‌فرستند. کارکرد دقیق نرم‌افزار، تنظیمات بهینه و اتصال پایدار به استخر از عوامل حیاتی در استخراج موفق هستند.
یکی از محبوب‌ترین نرم‌افزارهای خط فرمان برای استخراج بیت‌کوین، با پشتیبانی گسترده از انواع دستگاه‌ها. بسیار انعطاف‌پذیر، اما برای کاربران مبتدی کمی پیچیده است.
مشابه CGMiner اما با قابلیت‌های پیشرفته‌تر برای نظارت بر وضعیت سخت‌افزار، مانیتورینگ دما، کنترل فن و استفاده همزمان از چند نوع سخت‌افزار.
مناسب برای کاربران تازه‌کار. این پلتفرم خودکارترین حالت را دارد و بر اساس سودآوری، الگوریتم مناسب را انتخاب و اجرا می‌کند. کاربران درآمد خود را به صورت بیت‌کوین دریافت می‌کنند.
نرم‌افزاری با رابط گرافیکی ساده که پیکربندی و استفاده از آن را آسان‌تر می‌سازد. مناسب برای افرادی که نمی‌خواهند با محیط خط فرمان کار کنند.
انتخاب نرم‌افزار باید با در نظر گرفتن نوع دستگاه، تجربه کاربر و ترجیح در ویژگی‌های کنترلی صورت گیرد.
اتصال به استخر استخراج یکی از مراحل ضروری راه‌اندازی است. در استخر، ماینرها توان محاسباتی خود را به اشتراک می‌گذارند و در نتیجه، شانس دریافت پاداش افزایش می‌یابد.
مراحل پیکربندی:
استخراج بیت‌کوین یک فعالیت اقتصادی پیچیده و سرمایه‌بر است که تحلیل هزینه و درآمد در آن اهمیت کلیدی دارد. سودآوری ماینینگ تحت تأثیر عوامل مختلفی مانند نرخ هش، هزینه برق، قیمت بیت‌کوین، کارمزد استخر و پاداش استخراج است.
قیمت بیت‌کوین از مهم‌ترین عوامل تعیین سودآوری است. افت شدید قیمت می‌تواند استخراج را برای برخی ماینرها غیراقتصادی کند. از سوی دیگر، جهش قیمت سود کلانی را نصیب استخراج‌کنندگان می‌کند.
همچنین
هر چهار سال یک‌بار، پاداش استخراج بلاک بیت‌کوین به نصف کاهش می‌یابد. این کاهش می‌تواند سود استخراج را در کوتاه‌مدت تحت فشار قرار دهد، اما در بلندمدت باعث افزایش قیمت بیت‌کوین به‌دلیل کمیابی بیشتر می‌شود.
با افزایش سختی استخراج بیت‌کوین و نیاز به توان پردازشی بالا، استخراج انفرادی تقریباً از دور خارج شده است. اینجاست که استخرهای استخراج (Mining Pools) وارد عمل می‌شوند. در این استخرها، ماینرها توان محاسباتی خود را تجمیع می‌کنند تا به صورت گروهی روی حل یک بلاک کار کنند. زمانی که بلاکی استخراج شد، پاداش بین اعضا بر اساس میزان مشارکت‌شان تقسیم می‌شود. این ساختار باعث افزایش شانس کسب پاداش برای ماینرهای کوچک‌تر می‌شود.
اگرچه استخراج بیت‌کوین می‌تواند سودآور باشد، اما با چالش‌ها و ریسک‌هایی همراه است که باید پیش از ورود به این حوزه در نظر گرفته شوند. از ملاحظات فنی و اقتصادی گرفته تا ریسک‌های قانونی و زیست‌محیطی، ماینینگ یک مسیر ساده و بی‌دردسر نیست.
شبکه بیت‌کوین به گونه‌ای طراحی شده که هر ۲۰۱۶ بلاک، سختی استخراج را تنظیم می‌کند تا متوسط زمان استخراج هر بلاک روی ۱۰ دقیقه بماند. با ورود ماینرهای جدید و افزایش قدرت هش شبکه، سختی بالا می‌رود. این یعنی حتی اگر دستگاه شما همان باقی بماند، احتمال دریافت پاداش کمتر می‌شود. به‌عبارت ساده، رقابت دائماً سخت‌تر می‌شود و تنها کسانی که تجهیزات به‌روز و بهره‌وری بالا دارند، می‌توانند دوام بیاورند.
ماینینگ یک فعالیت پرمصرف است. دستگاه‌های ASIC به‌تنهایی ممکن است چندین کیلووات در ساعت برق مصرف کنند. در مناطقی با تعرفه برق بالا، این موضوع می‌تواند استخراج را غیراقتصادی کند. علاوه بر آن، مصرف انرژی بالا باعث نگرانی‌های زیست‌محیطی شده و استخراج را در برخی کشورها ممنوع یا محدود کرده است. استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر در حال افزایش است، اما همچنان بسیاری از مزارع استخراج از سوخت‌های فسیلی استفاده می‌کنند.
در برخی کشورها، استخراج قانونی است و حتی حمایت می‌شود. در برخی دیگر، مانند چین، به دلیل مصرف بالای انرژی یا نگرانی‌های مالی، ممنوع شده است. در ایران نیز استخراج گاه مجاز و گاه محدود شده است. تغییر ناگهانی قوانین یا تعرفه‌های برق می‌تواند فعالیت ماینرها را متوقف یا غیراقتصادی کند. همچنین، نیاز به مجوز، مالیات، یا محدودیت واردات دستگاه‌ها، همگی از چالش‌های قانونی محسوب می‌شوند.
قوانین مرتبط با استخراج بیت‌کوین در کشورهای مختلف متفاوت است. در حالی که در کشورهایی مانند ایالات متحده و کانادا استخراج قانونی بوده و شرکت‌های بزرگی در این حوزه فعالیت می‌کنند، در کشورهایی مانند چین و ایران به دلیل نگرانی‌های زیست‌محیطی، اقتصادی و فشار بر شبکه برق، محدودیت‌ها و ممنوعیت‌هایی اعمال شده است. علاوه بر این، استخراج بیت‌کوین در بسیاری از کشورها مشمول مالیات بوده و ممکن است شامل مالیات بر درآمد، سود سرمایه یا مصرف انرژی باشد. آگاهی از وضعیت قانونی و مالیاتی برای جلوگیری از جریمه‌ها و مشکلات حقوقی امری ضروری است.
با نزدیک شدن به استخراج تمام ۲۱ میلیون بیت‌کوین، و کاهش تدریجی پاداش استخراج، آینده این صنعت در گرو نوآوری و تطبیق با تغییرات تکنولوژی و سیاست است. اگرچه استخراج در حال حاضر یک صنعت عظیم و پررقابت است، اما مسیر پیش‌رو آن از تحولات فنی و قانونی بی‌تأثیر نخواهد بود.
پیش‌بینی می‌شود که در آینده، سخت‌افزارهای استخراج بیت‌کوین، کوچک‌تر و کم‌مصرف‌تر شوند. شرکت‌هایی مانند Bitmain و MicroBT هر سال مدل‌های جدیدی از دستگاه‌های ASIC را با مصرف برق کمتر و نرخ هش بالاتر روانه بازار می‌کنند. همچنین، روند حرکت به سوی انرژی‌های پاک و تجدیدپذیر سرعت گرفته است. مزارع بزرگ استخراج در کشورهایی با انرژی ارزان و تجدیدپذیر مانند کانادا، نروژ و ایسلند گسترش یافته‌اند. این تحول نه‌تنها سودآوری را افزایش می‌دهد بلکه فشارهای زیست‌محیطی را کاهش می‌دهد.
با رشد بازار رمزارز، دولت‌ها و نهادهای بین‌المللی در حال تدوین قوانین شفاف‌تر برای استخراج هستند. وضع مالیات‌های مشخص، اعطای مجوز رسمی، یا تعیین سقف مصرف برق، می‌تواند موجب شفافیت و امنیت بیشتر در صنعت شود. از سوی دیگر، تحریم‌ها، سیاست‌های وارداتی و محدودیت‌های محلی همچنان می‌تواند تهدیدی برای استخراج‌کنندگان در کشورهای خاص باشد. کشورهایی که قوانین دوستانه‌تری برای ماینینگ وضع کنند، احتمالاً در آینده میزبان بیشتر ظرفیت جهانی استخراج خواهند بود.
در مجموع، آینده استخراج بیت‌کوین وابسته به ترکیبی از پیشرفت فنی، مدیریت مصرف انرژی، و انطباق با قوانین خواهد بود. تنها ماینرهایی که با این تحولات همراه شوند، می‌توانند در این بازی پیچیده دوام بیاورند.
